Historia

Treść

Historia Szkoły Podstawowej w Rudnej Małej sięga początku XX wieku. Według kroniki szkolnej od 1909 do 1911 r. uczniowie uczyli się w bardzo trudnych warunkach w kancelarii gminnej. W tym czasie rozpoczęto budowę obecnej szkoły.

Fundusze pochodziły głównie ze składek mieszkańców Rudnej Małej, część pieniędzy pochodziło z cesarsko-królewskiej Rady Szkolnej Krajowej. Zabiegali o nie hrabia Morstin i Stanisław Jędrzejowicz Marszałek Rady Powiatowej i poseł na Sejm Krajowy. Głównymi propagatorami nowej szkoły we wsi byli Piotr Chmaj, Wojciech Ćwirlej i Jan Paja.

W nowym budynku szkolnym naukę rozpoczęto 1 września 1911 r. i w tym samym roku zorganizowano 4 stopień nauki, wg planu dla szkół dwuklasowych. Kierownikiem nowej szkoły został nauczyciel Tytus Micał.

W latach 1912/13 kierownik szkoły ubiegał się o mórg pola dla potrzeb szkoły u Rady Gminnej. Sprawę wygrał w procesie rolnym.

Zbliżała się wojna w 1914r. Naukę rozpoczęto normalnie 1 września 1914r, trwała do 19 września. Kierownik szkoły Tytus Micał wyjechał do wojska, a za nim podążyła żona – Albertyna Micał, również nauczycielka tej szkoły.

W tym czasie do Rudnej Małej dotarli Rosjanie, którzy zdemolowali szkołę i mieszkanie nauczycielskie. W szkole stacjonował pułk kozaków dońskich wraz z końmi. Do 1915 r. nauka odbywała się sporadycznie, gdyż ze względu na bitwę nad Sanem w szkole stacjonowały różne wojska. W latach 1916-1918 mimo trudności spowodowanych wojną nauka przebiegała systematycznie, aż do uzyskania niepodległości.
W 1919 r. kierownikiem szkoły został Alojzy Michalski. Po wyzwoleniu nauka w szkole odbywała się w czterech klasach i w dwóch etapach nauki: nauka codzienna i nauka dopełniająca. W 1921 r. wprowadzono nowe programy nauki, ale nie do wszystkich przedmiotów wprowadzono nowe podręczniki. Historię, geografię i przyrodę dzieci poznawały z wykładów nauczycieli.

W roku szkolnym 1922/23 szkoła uzyskała status siedmioklasowej szkoły podstawowej. Dzieci uczęszczały do niej chętnie, jednak brakowało najpotrzebniejszych pomocy. Dopiero w 1925 r. pojawił się w szkole metr, termometr i globus. Zimą z powodu wadliwych pieców w klasach było zimno i często przerywano lub skracano lekcje. W tym też roku w stan spoczynku przeszedł kierownik Alojzy Michalski, a na jego miejsce w 1926 r. Kuratorium Okręgu Szkolnego Lwowskiego powołało Stefana Hermana, który pełnił swoje obowiązki aż do śmierci (1957 r.).

Jedno z pierwszych zdjęć uczniów przy najstarszej części budynku szkoły.

Od 1927 r. działała szkolna kasa oszczędności i sklepik szkolny, a za dochody z niego kupowano „Płomyk”. Organizowano przedstawienia jasełkowe, a dochód z nich przeznaczono na zakup książek do biblioteki szkolnej.

Szkoła w Rudnej Małej współpracowała z Seminarium Nauczycielskim Żeńskim w Rzeszowie. W czerwcu 1929 r. przybyły do szkoły uczennice piątego roku z prof. Kazimierzem Mazurkiewiczem, w celu zwiedzania szkoły, przysłuchania się prowadzonym lekcjom i zapoznania się z aktami szkoły. Podobna wizyta miała miejsce również w 1933. W 1934 r. szkoła została zorganizowana jako szkoła I stopnia z dwoma nauczycielami. W miejsce pięciu klas wprowadzono cztery klasy i nauka odbywała się według nowych programów szkolnych. Szare życie toczyło się dalej przerywane wesołymi, radosnymi jak i smutnymi, i tragicznymi wydarzeniami. W 1934 r. w Rudnej Małej miał miejsce wielki pożar, w czasie którego spłonęło 9 domów, 7 stodół ze zbiorami i 11 obór. Zaraz po pożarze wieś dotknęła epidemia duru brzusznego.

Na zdjęciu: pani Helena Herman, pan Stefan Herman, ksiądz z parafii w Rudnej Wielkiej oraz dzieci pierwszokomunijne.

Po krótkiej stabilizacji życia w odrodzonej Polsce rozpoczęła się gehenna II wojny światowej, która dla mieszkańców i szkoły w Rudnej Małej rozpoczęła się 8 września 1939 r., kiedy to po całodziennych utarczkach z Wojskiem Polskim do wsi wkroczyli Niemcy. Po kilku dniach ruchu przyfrontowego ustabilizowało się życie na wsi. Do szkoły z wojska wrócił kierownik pan Herman i zaczęto myśleć o rozpoczęciu nauki. Dnia 1 X 1939 r. rozpoczęto naukę. Początkowo dzieci uczyły się z podręczników jakie obowiązywały rok wcześniej, ale wkrótce na rozkaz wojsk niemieckich nakazano zebrać od dzieci wszystkie podręczniki polskie. Nauka trwała do 23 X, kiedy to na kwatery do szkoły weszli żołnierze niemieccy, którzy zrabowali budynek szkolny, przywłaszczając sobie pomoce naukowe, węgiel na opał itp. Do szkoły uczniowie weszli ponownie w styczniu 1940 r. W tym też roku okupant wysłał zakaz nauki historii i geografii Polski oraz zwolnił wszystkie nauczycielki mężatki w tym panią Helenę Hermanową, nauczycielkę w tejże szkole.

W 1942 r. budynek szkolny ponownie został zajęty przez Niemców na kwatery dla batalionu roboczego, którego zadaniem była naprawa dróg. W obawie aby pozostałe pomoce naukowe i książki nie zostały zniszczone uczniowie i rodzice ukryli je z narażeniem życia. Nauka szkolna została przeniesiona do budynku gromadzkiego.

Podczas okupacji dzieci w szkole miały prawo zdobyć tylko umiejętności pisania i rachowania. Aby myślały prawomyślnie raczono je ,,bezdennie głupim” czasopismem ,,Stern”, który przychodził z taką częstotliwością, że numer grudniowy czytano na Święta Wielkanocne, a numer z życzeniami ,,Wesołego Alleluja” czytano przed wakacjami. W 1943. okupacyjnie władze szkolne nakazały w szkole sianie, sadzenie i opiekowanie się rośliną „Kok-Sagis”, kosztem innych lekcji. Roślina ta miała łatać braki w niemieckim przemyśle gumowym.

7 kwietnia 1944r. po raz trzeci szkoła stała się koszarami wojskowymi, a naukę przeniesiono do stodoły Michała Kamińskiego. Po kilkudniowych walkach w lipcu i sierpniu 1944 r. Rudna Mała została wyzwolona. Dnia 3 września 1944 r. rozpoczęła się normalna nauka w polskiej szkole. Dzieci bez obawy niosły w ręku polskie podręczniki, które przetrwały najazd niemiecki. Do szkoły powróciły przechowane przez ludzi pomocne szkolne, mapy, globus i część książek z biblioteki.

W roku szkolnym 1945/46 w Rudnej Małej w miejscu szkoły I stopnia powstała 7-klasowa szkoła podstawowa. Zorganizowano również wieczorowy kurs dla dorosłych w zakresie 7 klas.
W pierwszych latach powojennych największym kłopotem szkoły i nauczycieli było zaopatrzenie uczniów w podręczniki szkolne i pomoce naukowe. Przy szkole działały różne organizacje uczniowskie: Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, Towarzystwo Przyjaciół Żołnierza, Szkolne koło „Odbudujemy Warszawę”, Spółdzielnia Uczniowska, ZHP.

W 1949 r. na zebraniu gromadzkim postanowiono dobudować do budynku szkolnego 2 izby lekcyjne, ale z powodu braku zgody Inspektora Szkolnego do rozbudowy nie doszło. Myśl dobudowania nowych pomieszczeń szkolnych powróciła w roku szkolnym 1953/54. Zawiązano Komitet Rozbudowy Szkoły, którego przewodniczącym został Ludwik Zając, a plany wykonał architekt Hnałkiewicz. W listopadzie 1954 r. położono fundamenty, które z powodu wadliwego materiału rozpadły się wiosną 1955 r. Fundamenty postawiono ponownie i w 1956 r. przystąpiono do stawiania murów szkoły, która rozrosła się do 4 izb lekcyjnych, kancelarii i mieszkania nauczycielskiego. Prace przy szkole zakończono w listopadzie 1956 r.

Nauczyciele i dzieci przed nową częścią szkoły.

24 lutego 1957 r. po 43 latach pracy w oświacie zmarł kierownik szkoły Stefan Herman, żegnany przez młodzież spoczął na cmentarzu w Rudnej Wielkiej.

W 1958 r. Rudną Małą zelektryfikowano i instalację podłączono również w szkole, wykończono również dwie klasy na piętrze budynku szkolnego. Aby urozmaicić naukę w szkole co miesiąc odbywało się wyświetlanie filmów oświatowych z języka polskiego, historii i geografii. Lekcje ilustrowane filmem budziły wielkie zainteresowania dzieci i młodzieży. Prężnie działał Komitet Rodzicielski, którego członkowie wystawili w przedstawieniach amatorskich dwie sztuki, a dochód przeznaczono na wycieczkę dla dzieci klas V-VII do Krakowa i Ojcowa.

Oto grono pedagogiczne Szkoły Podstawowej w Rudnej Małej w latach 70.

W czasie reformy oświatowej władze obniżyły statut szkoły do czteroklasowej szkoły podstawowej. Nie zmieniał się przez lata wygląd szkoły wewnątrz i na zewnątrz. W 1984 r. szkołę przejęła nowa dyrektorka pani Stefania Kozdraś, która przy pomocy rodziców i władz szkolnych przez okres wakacyjny przeprowadziła generalny remont szkoły (sanitariaty, podłogi, malowanie szkoły). Niezmordowana dyrektorka w następnym roku doprowadziła do zainstalowania centralnego ogrzewania, zmiany pokrycia dachu i odnowienia elewacji szkoły.

Staraniem obecnej pani dyrektor Jolanty Kot i rodziców od 1993 r. został podniesiony stopień organizacji szkoły do pełnej ośmioklasowej szkoły podstawowej, a 1996 r. odbyło się pożegnanie pierwszych absolwentów szkoły po ponad dwudziestu latach przerwy. W nowych warunkach spowodowanych reformą oświaty od roku szkolnego 1999/2000 szkoła w Rudnej Małej pracuje jako sześcioletnia szkoła podstawowa.